Blog oktober 2017

Compassie meditaties integreren
in het werken met cliënten.
Werken rond schaamte, zelfkritiek en freeze.

Stilstaand bij het werk van Gilbert rond Compassionate Focused Therapy, dat hij ontwikkelde op basis van zijn ervaring met heel wat cliënten waarmee hij met evidence based methode van cognitieve gedragstherapie niet voldoende resultaat had, geef ik graag wat meer uitleg rond het integreren van compassie meditaties in therapeutisch werk.

Praatsessies met cliënten kunnen hoewel ze eventueel inzicht bieden, blijven hangen aan de oppervlakte en het is mogelijk dat het inzicht niet meegenomen kan worden in heilzame verandering of ontgroeien van vastzettende patronen waar cliënten misschien mee worstelen.

Mindfulness & compassie zijn non-verbale manieren van omgaan met onze innerlijke ervaring.
Met mindfulness leren we “zijn met” – vriendelijk en mild, geankerd in de adem en het lichaam.
Soms kan dit echter te intens zijn voor cliënten, vooral wanneer er diepe zelfkritiek en gebrek aan mildheid voor zichzelf is.

Door het integreren van compassie in therapeutisch werk kunnen er extra hulpbronnetjes worden ingeroepen. Soms is het meest compassievolle om even niet te zijn met en om vooral te richten om het cultiveren van een warm en veilig gevoel.

Ik geef daarvoor 2 argumenten:

De window of tolerance: cliënten kunnen maar ‘zijn met’ binnen een bepaalde grens van wat behapbaar is voor hen is op dat moment. Zitten ze boven die grens, dan spreken we van hyper arousel. Wanneer deze toestand extreem intens is (door een trigger b.v.) of te lang aanhoudt, valt men terug in hypo arousel (freeze) en is er sprake van dissociatie. Ze kunnen niet meer zijn met; integendeel: men voelt zich ‘verdoofd’, ‘doods’, ‘zonder emotie’ en dit werkt hertraumatiserend. Dit kan ook een onderliggende oorzaak zijn van depressie.
Wanneer we erin slagen om misschien op een later moment of met zachte hulpbronnen toch te zijn met, kunnen we onze zone waarin dingen voor ons behapbaar zijn uitbreiden; onze window of tolerance wordt groter.

Peter Levine schrijft in zijn boek ‘De stem van je lichaam – trauma’s helen met je lichaam als gids’ ook over een effectief geluid ‘voeroe’. Het feit dat de klank naar de buik wordt gestuurd roept een speciale gewaarwording op. Mensen ervaren trillingen en tintelingen ,…
Deze gewaarwordingen zijn in het algemeen aangenaam. Het belangrijkste is dat ze ingaan tegen de verwrongen, pijnlijke, misselijkmakende, doodse, verdovende gewaarwordingen die met de toestand van immobiliteit samenhangen. Het lijkt waarschijnlijk dat de verandering in de afferente boodschappen (van organen naar hersenen) ervoor zorgt dat de 90% v d sensorische(omhooggaande) vagus nervus de 10% informatie van de hersenen naar de organen krachtig kan beïnvloeden om het evenwicht te herstellen. Porges bevestigt dit cruciale regulatiesysteem: ‘de afferente feedback v d inwendige organen voorziet in een grotere toegankelijkheid v prosociale netwerken die verbonden zijn met sociaal betrokken gedrag’.

Door de heilzame gewaarwordingen die door het adem halen en de geluidstrillingen worden opgeroepen kan het individu contact maken met innerlijke veiligheid en vertrouwen en met een beginnend besef v oriëntatie in het hier en nu.”

Wanneer puur gewaarzijn te moeilijk is, kan de extra zachtheid en hulpbronnen van compassie misschien net helpen op het moment dat het wel kan, wel gewaar te zijn in het hier en nu.

Tara Brach, autoriteit op het vlak van mindfulness & compassie gaf aan dat mindfulness (“zijn met”) helpt om tot een natuurlijke stilte te komen waaruit mildheid voor zichzelf ontspruit.

Wanneer cliënten veel hebben meegemaakt en/of hoogsensitief zijn (waardoor dingen diepgaand verwerkt worden en die diepe verwerking misschien ook tegen ingezet wordt) kan het te moeilijk zijn om de natuurlijke manier van “zijn met” intens te beleven; en heeft iemand waarschijnlijk extra hulpbronnen nodig om tot die natuurlijke rust en mildheid te komen. En dat kan compassie bieden.

Wil je als therapeut of psycholoog graag compassie meditaties integreren in je werk met cliënten?
Dan is het heel belangrijk dat je zelf aan den lijve ervaart wat oefenen met compassie met je kan doen. Openen naar meer zachtheid voor jezelf kan ook oude pijn boven halen. En het is heel belangrijk om subtiel en precies te kunnen afstemmen op cliënten en hun proces om compassie op een professionele, veilige en helpende manier te integreren in therapeutisch werk.

-Wendi Winnelinckx